Sağlıklı Beslenme
Fast-Food
16 Ağustos 2023
Fast–food kısa sürede hazırlanmış ve hızlı bir şekilde servis edilen yiyeceklere verilen isimdir.Fast–food başka bir deyişle "ayaküstü beslenme" demektir. Bu alışkanlık giderek artmaktadır. Simit, tost, döner, lahmacun, pide, hamburger çeşitleri, soğuk sandviçler, pizza, kızarmış patates ve parça tavuk, balık-ekmek gibi fast–food ürünleri ile beraber tüketilen gazlı içecekler, çay ve kahvenin özellikle çocuk ve gençler tarafından sık tercih edilmesi yetersiz ve dengesiz beslenme ile birlikte çeşitli sağlık sorunlarına yol açmaktadır.
Fast–food sistemi ile tüketilen besinlerin enerji ve bazı besin öğeleri yönünden dengeli olmaması uzun dönemde bazı sağlık problemlerine neden olabilmektedir. Bu sağlık problemlerinin başında şişmanlık (obezite) gelmektedir.
Fast–food ürünlerindeki en önemli sorun yüksek enerji içermeleridir. Fast-foodlarda orta düzeyde yenen bir öğünün enerji içeriği, 400 kaloriden başlayıp 1500 kaloriye kadar yükselebilmekte ve enerjinin çoğu yağ ve şeker kaynaklı olmaktadır. Bu da kilo alımına yol açabilmektedir. Fast-food ürünlerindeki yağın çoğu hayvansal kaynaklıdır. Bu ürünlerin sodyum, kolesterol ve özellikle doymuş yağ miktarı, diğer besin öğeleri yoğunluğuna göre daha fazladır. Fast-food olarak tüketilen besinler; A vitamini, A vitamininin ön öğesi olan karotenoidler, C vitamini ve kalsiyum yönünden yetersiz olup posa içeriği de düşüktür. Bu vitaminlerin düşük düzeyde alımı, bağışıklık sistemi yetersizliğine, kalp-damar hastalıkları ve katarakt riskinin artmasına yol açmaktadır. Özellikle büyüme çağında kalsiyumun yetersiz alımı, büyümeyi olumsuz etkilemekte ve kadınlarda menopoz sonrası osteoporoz riskini de artırmaktadır.
Beslenmede posa içeriğinin yetersizliği ise kolon, rektum kanser riskini artıran faktörlerdendir. Ayaküstü beslenmede gazlı içecekler, çay ve kahve sıklıkla tüketilmektedir. Bu tür içecekler fazla miktarda tüketildiğinde vücutta demir emilimi azalmakta ve demir eksikliğine yol açılmaktadır.
Fast-food yüksek düzeyde şeker ve yağ içermesi nedeniyle obezite riskinin artmasına yol açabilir. Ayrıca içlerinde trans-yağ dediğimiz zararlı yağlar fazladır. Bu yağlar karaciğerde birikir ve karaciğere zarar verir. Bu durum düzenli olarak alkol tüketiminin neden olduğu hasara çok benzerdir. Eğer bu kontrol altında tutulmaz ise karaciğer yağlanmasına ve yetmezliğine yol açabilir.
Sodyum ve kolesterol bakımından yüksek olan fast-foodların sürekli kullanımı kardiyovasküler sisteme zarar verebilir. Kolesterol, kalp krizi veya felç olma riskini artırmaktadır. Fast-food restoranlarda salatalar, sıklıkla çeşitli soslarla sunulmakta ve tüketilinceye kadar salata barlarda bekletilmektedir. Bilindiği gibi bekleme ile özellikle C vitamininde önemli kayıplar oluşmaktadır.
Ne yapılmalı ?
Fast-food ürünlerinin seçiminde sağlıklı beslenme ilkeleri dikkate alınmalıdır. Fırında veya ızgarada pişmiş besinler, et, tavuk ve balık içeren sandviçler ve düşük yağlı besinler tercih edilmelidir. Asitli, şekerli ve gazlı içecekler yerine vitaminlerden zengin taze sıkılmış meyve suları, az yağlı salatalar ve kalsiyum içeren süt, ayran veya sütlü tatlılar tüketilmelidir. Bir öğün fast-food yeniyorsa günün diğer öğünlerinde besin seçiminde dikkatli olunmalıdır.
Fast–food işletmeleri her şeyden önce yiyecekleri hazırladıkları, sakladıkları ve servis yaptıkları mekânların temizlik ve hijyenine çok dikkat etmelidir. İşletmelerde görevli personelin sağlık muayeneleri ve portör tetkikleri düzenli olarak yapılmalıdır.
Fast–food işletmeleri, müşterilerine yönelik sağlık açısından yararlı düşük yağlı besinler hazırlamalı, hayvansal yağ yerine bitkisel yağ kullanımını artırmalı, yağı azaltılmış salata sosları kullanılmalı, sade yoğurt ve süt, taze ve uygun koşullarda hazırlanmış meyve ve meyve salataları ile tam buğday unundan yapılmış çörek ve pizza hamurları tüketicilere sunulmalıdır.
Dyt. Damla Şenol