Sağlıklı Beslenme
Diyare (İshal)
21 Ağustos 2023
İshal (diyare), virüs ya da kontamine olmuş yiyeceklerinin bağırsak hareketlerini bozması ile dışkılamanın normalden daha sık (24 saatte 3 ve daha fazla) ve sulu olması durumudur. İshalin birkaç seviyeleri bulunmaktadır, hafif olması durumunda ishale iyi gelen besinler ile ishal kontrol altına alınabilir.
- İshal, dışkının gevşek ve sulu olmasıdır.
- Tuvalete daha sık gitmeye neden olur.
- Kısa süreli (akut) ishal 1 veya 2 gün sürer.
- Uzun süreli (kronik) ishal birkaç hafta sürer.
- İshal belirtileri karın kramplarını içerir.
- Sıvı kaybı (dehidrasyon) ciddi yan etkilerdendir.
- Tedavide amaç daha çok kaybedilen sıvının telafisidir.
- Sebep bakteriyel bir enfeksiyonsa, enfeksiyonla savaşan ilaç (antibiyotik) tedavisi önerilebilir.
İshale Ne İyi Gelir?
İshal arkasında bir enfeksiyon barındırmıyorsa, ilaç kullanmadan evde uyguladığınızda ishale iyi gelen yöntemler şunlardır:
- İshalde su, et suyu ve meyve suları dahil olmak üzere bol miktarda sıvı içmek
- Muz, elma püresi ve pirinç gibi düşük lifli gıdalar tüketerek dışkıya hacim katmak
- Kayısı, şeftali, yoğurt, patates, balık ve et gibi potasyumdan zengin yiyecekler yemek
- Tuzlu kraker ve bisküviler ile ishal kaynaklı elektrolit kaybını telafi etmek
- Süt ürünleri, yüksek lifli gıdalar ile yağlı ve baharatlı yiyeceklere ishal geçene kadar ara vermek
İshale yardımcı olan yiyecekler olarak gruplandırılan BRAT diyeti de dışkının yoğunlaşmasına hızlı ve etkili bir yoludur:
- Muz: Muzun içerisinde bulunan nişasta, bağırsaklarda ki suyu emer ve dışkıyı kalınlaştırır. Ayrıca, ishal nedeni ile kaybedilen önemli bir elektrolit olan potasyum açısından da zengindir.
- Pirinç lapası: Midenin sindirmesi daha kolay olduğundan ve suyu emme özelliği bulunduğundan pirinçte ishale iyi gelir. Özellikle beyaz pirinç tercih edilmelidir.
- Elma: Püre olarak tüketilebilir, şekersiz olmasına özen gösterilmelidir.
- Beyaz ekmekten tost: Beyaz ekmeğin tahıllı olanlara nazaran sindirimi daha kolaydır.
Brat diyeti içerdiği besinler açısından protein, lif ve birçok vitaminden yoksundur ancak BRAT diyetinde amaç dışkının katılaşmasını sağlamaktır. Uzun süreli olarak bu şekilde beslenilmeyeceği için vitamin veya protein eksikliği ortaya çıkmaz. Yine de bu gıdalar ile birlikte eksik kalan besin grupları da diyete eklenerek uygulanabilir.
İshalde beslenme nasıl olmalı?
Hafif ve potasyum açısından zengin olan, bağırsaklardaki suyu emerek dışkıyı sıkılaştırmaya yardımcı besinler tercih edilmelidir.
- Patates
- Beyaz pirinç
- Erişte
- Muz
- Elma püresi
- Beyaz ekmek
- Tavuk veya hindi
- Yağsız kıyma
- Balık
- Pişmiş havuç
- Kraker
Beslenmede yapılacak değişiklikler ile ishal durdurulabilir ancak önemli olan diğer nokta ishalden kaynaklı sıvı kaybının da telafi edilmesi gerekliliğidir. Tuz sıvı kaybını yavaşlatmaya, şeker de tuz emilimini kolaylaştırmaya yardımcı olacağından, yağsız tavuk suyu, enerji ve protein içeren içecekler, ballı çay ve kafeinsiz içecekler tüketilerek sıvı kaybı telafi edilmelidir. Ayrıca her ishal dışkılamada 1 bardak su içilmesi ihmal edilmemelidir.
Çocuklarda yaşanan ishal durumunda su kaybını önlemek için oral rehidrasyon solüsyonları uygulanabilir. 1 litre kaynatılmış soğutulmuş suya 1 çorba kaşığı şeker, 1 tatlı kaşığı sofra tuzu ve 1 çay kaşığı karbonat konularak karıştırılır ve hazırlanan karışım ishal dışkılama sonrasında içebilirsiniz.
Dyt. Damla Şenol